Signaal: Levens in de wachtstand
Het schadeherstel voor ouders en jongeren die het zwaarst getroffen zijn door de stopzetting en terugvordering van kinderopvangtoeslag, heeft momenteel niet het gewenste effect en pakt zelfs negatief uit. Dat constateert de Inspectie belastingen, toeslagen en douane (IBTD) in een vandaag gepubliceerd signaal ‘Levens in de wachtstand’. De schade van deze groep, van naar schatting 5000 gezinnen, loopt verder op, terwijl zij nog steeds wachten op schadeherstel. Daarbij missen ouders en jongeren herkenning en erkenning van de overheid en moeten zij steeds opnieuw bewijzen dat zij ernstig gedupeerd zijn. De IBTD vraagt politiek, beleid en uitvoering dan ook om de schade van de groep ernstig gedupeerden met voorrang te herstellen en maatwerk te bieden.
De aanpassingen van de hersteloperatie kinderopvangtoeslag blijven onverminderd doorgaan. Dat is de reden waarom de IBTD dit signaal nu geeft en niet pas in haar eindrapport over de hersteloperaties fraudesignaleringsvoorziening, box3 en kinderopvangtoeslag begin 2024. De inspectie verzoekt de staatssecretaris Toeslagen en Douane en de leden van de Tweede Kamer in gesprek te gaan over het loslaten van het FIFO-principe (First in, First out) opdat het herstel van deze schade van de groep ernstig gedupeerden voorrang krijgt. Daarnaast vraagt de IBTD het Ministerie van Financiën om met de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen de groep ernstig gedupeerden te identificeren. Samen moeten zij onderzoeken hoe voor deze groep ernstig gedupeerden een maatwerkroute kan worden ingericht. Om recht te doen aan wat mensen nodig hebben om zowel financieel als emotioneel tot herstel te kunnen komen en dit hoofdstuk af te kunnen sluiten.
Inspecteur-generaal Bart Snels: “De ingewikkelde hersteloperatie kinderopvangtoeslag past niet bij de leefwereld van de ernstig gedupeerden. Het is belangrijk dat ernstig gedupeerde ouders en jongeren voorrang hebben bij het herstellen van hun schade.”
De verwachtingen die de overheid heeft gewekt over de aanpak van schadeherstel sluiten niet aan bij de terechte verwachtingen van ernstig gedupeerden. De inspectie ging in gesprek met ernstig gedupeerde ouders en jongeren over wat zij mee hebben gemaakt tijdens de toeslagenaffaire en nog dagelijks meemaken in het proces van herstel. In de gesprekken geven zij aan dat de overheid onvoldoende aansluit bij het (rouw)proces dat zij als gedupeerden doormaken. De overheid richt zich bovendien vooral op het financieel herstel, terwijl ernstig gedupeerden ook behoefte hebben aan erkenning van hun immateriële schade.
Onder ernstig gedupeerden verstaat de IBTD gezinsleden die als gevolg van de onterechte terugvordering en stopzetting van de kinderopvangtoeslag ernstige gevolgschade hebben ondervonden. Deze gevolgschade heeft betrekking op verlies van werk en inkomen, het ontstaan van schulden en/of leningen, eventueel gevolgd door beslaglegging, verlies van de eigen of huurwoning, verminderde fysieke en mentale gezondheid, verstoorde of verbroken gezins- en familierelaties en het verlies van eigenwaarde. Er is daarbij sprake van een domino-effect.