Eerste bevindingen onderzoek rechtsbescherming Douane
We hebben de eerste bevindingen gepubliceerd van ons onderzoek naar rechtsbescherming van ondernemers die een geschil hebben met de Douane. Het gaat meer specifiek om de vraag of de Douane ondernemers in staat stelt op te komen voor hun rechten wanneer zij een navordering krijgen.
Ondernemers die goederen van buiten de Europese Unie importeren, moeten aangifte doen bij de Douane. Het komt voor dat de Douane de aangiftegegevens corrigeert, bijvoorbeeld omdat die onjuist of onvolledig zijn. De Douane kan dan een navordering opleggen aan de ondernemer. Als de ondernemer het daar niet mee eens is, is sprake van een geschil. De eerste bevindingen uit ons onderzoek hebben met name betrekking op de zogeheten voornemenfase: de fase waarin de Douane aangeeft van plan te zijn een navordering op te leggen. De ondernemer kan dan binnen 30 dagen reageren en zijn standpunt met bewijsstukken onderbouwen. Op basis daarvan neemt de Douane haar beslissing.
Inzagerecht
Uit ons onderzoek komt onder meer naar voren dat de Douane in de voornemenfase nog te weinig aandacht heeft voor rechtsbescherming bij een navordering. In minder dan de helft van de gevallen verwijst de Douane naar het recht van de ondernemer op inzage in de stukken waarop het besluit is gebaseerd. Ook maakt de Douane in de meeste gevallen niet duidelijk wat ze vindt van de stukken die de ondernemer heeft ingebracht en hoe zij tot haar definitieve navordering komt.
Hierdoor blijft de ondernemer met vragen zitten en kan hij niet met volledige kennis van zaken beslissen of hij het besluit van de Douane moet aanvechten. De inspectie roept de Douane daarom op, om ondernemers expliciet te wijzen op hun inzagerecht en al in de voornemenfase inzage te bieden in de documenten waarop zij de voorgenomen beslissing baseert. Wij vragen de Douane om steeds toe te lichten waarop zij haar beslissing baseert en in deze toelichting aan te geven waarom zij de informatie die de ondernemer heeft aangedragen niet valide acht.
Deze werkwijze biedt als voordeel dat onnodige bezwaren en lange procedures kunnen worden voorkomen. Wij gaan graag met de Douane en ondernemers het gesprek aan hoe een en ander het beste vorm kan krijgen.
Informatiehuishouding
Voor een goede dossieropbouw is het belangrijk dat de informatiehuishouding op orde is.
Tijdens ons onderzoek bleek dat relevante stukken uit verschillende systemen en netwerkschijven moesten worden gehaald. Bovendien waren niet alle dossiers die we hebben opgevraagd compleet. Dat heeft impact op de rechtsbescherming. Een goede dossieropbouw vanaf de voornemenfase heeft een positief effect op inzage en transparantie, en het scheelt ook veel werk voor medewerkers van de Douane.
Over ons onderzoek
Uit eerdere verkennende gesprekken kwam naar voren dat de Douane zich volgens ondernemers vaak beroept op de letter van de wet en weinig oog heeft voor hun kant van het verhaal. Douanemedewerkers op hun beurt ervaren dat de Europese wet- en regelgeving weinig ruimte biedt om belangen van ondernemers mee te laten wegen in hun besluiten. Dat maakt het belangrijk voor ondernemers dat ze kunnen opkomen voor hun rechten als ze een geschil hebben met de Douane.
De komende tijd zullen we ons onderzoek richten op de bezwaarfase en op de vraag welke ruimte Europa de Douane biedt om in redelijkheid te handelen. We gaan daartoe het gesprek aan met de Douane en met medewerkers van de Europese Commissie om daar meer duidelijkheid over te krijgen. De inspectie spreekt haar waardering uit voor de constructieve manier waarop de Douane aan het onderzoek meewerkt.