Werkprogramma 2024: bijdragen aan een overheid die recht doet aan mensen
Toegang met DigiD, aanpak van fraude en de positie van bedrijven bij geschillen met de Douane: een greep uit de onderwerpen waarop de Inspectie belastingen, toeslagen en douane (IBTD) in 2024 wil laten zien wat er beter kan en waarom dat moet.
Met het Werkprogramma 2024 bouwen we voort op verkenningen, onderzoeken, werkbezoeken en gesprekken die we gevoerd hebben met burgers, bedrijven en medewerkers van de Belastingdienst, Dienst Toeslagen en Douane. Het Werkprogramma 2024 is geen dichtgetimmerd plan: aldus Inspecteur-generaal Bart Snels: ”We willen ruimte houden om in te spelen op actuele ontwikkelingen. Zo weten we nog niet welke gevolgen de komende Tweede Kamerverkiezingen en een nieuw regeerakkoord zullen hebben voor belastingen, toeslagen en douane.”
Inspecteur-generaal Bart Snels: ”We willen ruimte houden om in te spelen op actuele ontwikkelingen"
In het werkprogramma komen een aantal onderwerpen naar voren waar we ons toezicht op richten. Een aantal lichten we hieronder uit.
Digitale toegang met DigiD
Sinds 1 oktober 2022 is de Belastingdienst overgegaan naar tweefactorauthenticatie om in te loggen met DigiD. Dienst Toeslagen stapt hier per 1 januari 2024 op over. In 2023 zag de inspectie bij bezoeken aan rechts- en belastingwinkels dat het gebruik van DigiD en de tweefactorauthenticatie voor veel mensen een te hoge drempel is. De IBTD gaat samen met de mensen die deze uitdagingen ervaren en de betrokkenen aan de kant van de overheid op onderzoek.
Een groep van 4,5 miljoen Nederlanders beschikt over onvoldoende digitale vaardigheden om gebruik te maken van de dienstverlening van het Rijk. Bestaande oplossingen als de papieren aangifte of de hulp bij aangifte zijn ontoereikend om deze hele groep te helpen. Steeds meer mensen dreigen hierdoor te worden buitengesloten.
Aanpak van fraude
De inspectie verdiept zich in 2024 in het beleid en de uitvoering rond de bestrijding van opzettelijke overtreding van regels. We hebben aanwijzingen dat er handelingsverlegenheid is ontstaan, waardoor de handhaving door de Belastingdienst onder druk staat en signalen over mogelijke fraude blijven liggen.
Het recente verleden heeft laten zien dat het fout kan gaan. Bij risicoselectie werden sommige mensen vaker geselecteerd voor controle dan anderen, of mensen werden onterecht als fraudeur bestempeld, met alle gevolgen van dien. En ook nu nog komen er voorbeelden boven van (vermeende) discriminatie in de handhaving of het toezicht door de Belastingdienst.
Tegelijkertijd is het voor het vertrouwen van de samenleving in de overheid belangrijk dat de Belastingdienst naleving kan bevorderen en voldoende ruimte voelt om mogelijke fraude te signaleren en te doen aanpakken. Ons toezicht richt zich op de vraag hoe de dienst zorgt voor een evenwichtige handelswijze hierin. We bedoelen hiermee dat er enerzijds sprake kan zijn van goede handhaving en dat er anderzijds geen mensen onterecht benadeeld worden.
De positie van bedrijven bij geschillen met de Douane
De inspectie verdiept zicht in 2024 verder in de rechtsbescherming van bedrijven in hun interactie met de Douane. Bij een eerste verkenning in 2022 haalde de toezichthouder signalen op bij medewerkers van de Douane en bij bedrijven en hun intermediairs. Bedrijven gaven aan last te hebben van de strikte toepassing van Europese douanewetgeving door de Douane.
De Douane moet niet-ingevorderde invoerrechten aan de Europese Commissie (EC) compenseren wanneer zij zonder hun toestemming douaneschulden kwijtscheldt of vermindert. Om een financiële claim van de EC te voorkomen, lijkt de Douane daarom vaak door te procederen tot de hoogste instantie. Bedrijven hebben daardoor lang te maken met rechtsonzekerheid en maken hoge kosten voor rechtsbijstand. In 2024 wil de inspectie dit signaal nader onderzoeken en nagaan of hierin patronen te doorbreken zijn.