Organisatiecultuur

Waar toezichthouders zich traditioneel vooral richten op de naleving van regels, groeit de afgelopen jaren de aandacht voor menselijk gedrag en de onderliggende drijfveren. We zien steeds meer dat grote marktoezichthouders hun gedragsteams uitbreiden. Het Rijk speelde ook in op deze ontwikkeling door in 2014 het Behavioural Insights Netwerk op te richten. Dit netwerk deelt kennis en ervaring over de toepassing van gedragsinzichten breed bij de Rijksoverheid.

Om effectief verandering te bereiken om bijvoorbeeld misstanden te voorkomen, is het essentieel om te kijken naar het "willen, weten en kunnen". Waarom handelen mensen binnen een organisatie zoals ze doen? De antwoorden liggen vaak niet alleen in regels of processen, maar juist in de manier waarop mensen zich gedragen. Daarmee hebben we het over de cultuur van een organisatie. Oftewel, de manier waarop we de dingen hier doen.

Goed voorbeeld doet volgen

Er zijn binnen het Rijk genoeg inspirerende voorbeelden van positief gedrag die bijdragen aan het succes van een organisatie. Denk aan een werkvloer waar collega's elkaar aanspreken op het nakomen van afspraken. Een werkomgeving waarin dilemma’s openlijk worden besproken en het perspectief van burgers en bedrijven wordt meegenomen. En een management die de kernwaarden niet alleen in woorden, maar ook in daden laat zien. Best practices bieden waardevolle lessen die kunnen helpen een organisatie als geheel te verbeteren.

De andere kant is bijvoorbeeld een cultuur waarin fouten niet worden toegegeven of waar mensen zich niet durven uit te spreken. Dit kan leiden tot risicovol gedrag. De uitdaging is dan: hoe kan je dit voorkomen?

Ken je mensen

Gedragskennis kan helpen bij permanente verandering. Door inzicht te krijgen in patronen in organisaties kunnen risico's beter in kaart worden gebracht en krijgt men handvatten voor het gewenste effect.

Er is geen blauwdruk voor een perfecte cultuur. Een gerichte aanpak, gebaseerd op gedragsinzichten, maakt het mogelijk om gedrag dat tegenwerkt aan te pakken en het gewenste gedrag te versterken. Zo kunnen organisaties niet alleen voldoen aan de regels, maar ook een cultuur creëren waarin mensen zich durven te ontwikkelen en verantwoordelijkheid nemen.

We kijken door deze bril

Met ons toezicht kijken we niet alleen naar risico’s, maar ook naar de verbeteringen die de afgelopen jaren in gang zijn gezet bij de Belastingdienst, Dienst Toeslagen en de Douane om burgers en bedrijven een centrale plek te geven in hun dienstverlening. Daarnaast kijken we naar de mate waarin cultuur- en gedragscomponenten bijdragen aan de realisatie van de organisatiedoelen. Verder onderzoeken we wat er nodig is om blijvende vooruitgang te bereiken.