Kiezen voor vereenvoudiging

Met de reflectie Kiezen voor vereenvoudiging geven we concrete handvatten waarmee de politiek werk kan maken van vereenvoudiging van het belasting- en toeslagenstelsel. We benadrukken de noodzaak van een fundamentele hervorming en geven uitgangspunten voor een meerjarige koers en een beslisboom die kan helpen bij concrete vereenvoudiging.

Een jaar geleden publiceerden we de handreiking ‘Ritme in vereenvoudiging’, waarin we aandacht vragen voor stapsgewijze vereenvoudiging van wet- en regelgeving op het gebied van fiscaliteit en inkomensondersteuning. De reflectie ’Kiezen voor vereenvoudiging’ is een vervolg daarop. Fundamentele hervormingen vragen om fundamentele keuzes. Politieke partijen hebben nu de kans die keuzes te maken. Ons pleidooi aan politieke partijen is om dat ook te doen in de lopende formatieperiode.

Keuzes

De regels zijn voor grote groepen mensen te ingewikkeld. Vereenvoudiging maakt de inkomensondersteuning meer begrijpelijk en doenlijk. Het zorgt voor meer grip en minder stress. Ondanks dat zullen er altijd mensen zijn voor wie het stelsel ingewikkeld blijft of onbedoeld hard uitpakt. Daarom breken we met deze reflectie tevens een lans voor versterking van de sociaal juridische dienstverlening. Ook benoemen we de stapeling van regelingen om rond te kunnen komen. Dit zorgt ervoor dat mensen lang niet altijd gebruik maken van waar ze recht op hebben, bovendien geeft het veel administratieve druk. Een optie is daarom het sociaal minimum te verhogen.

Toeslagenstelsel

In de reflectie gaan we ook in op hervorming van het toeslagenstelsel. Dat is noodzakelijk  om af te komen van de voorschotsystematiek, die mensen in grote problemen brengt. De tijd van studeren is voorbij, de inspectie roept op tot keuzes. Er zijn drie opties: toeslagen toekennen op basis van actuele inkomensgegevens, toeslagen via het belastingstelsel te verstrekken of onderdeel te laten zijn van de sociale zekerheid. Verder gaat de inspectie in op mogelijke vereenvoudigingen binnen het belastingstelsel. Zo hebben veel mensen nu geen idee wat ze overhouden als ze meer gaan werken. Meer transparantie is de oplossing en ook daarvoor zijn hervormingen noodzakelijk. Door het afschaffen van negatief geëvalueerde fiscale regelingen komt bovendien geld vrij dat besteed kan worden om eventuele negatieve koopkrachteffecten van vereenvoudiging te repareren.

Uitgangspunten

In de reflectie noemt de inspectie een vijftal breed gedragen uitgangspunten als kompas voor een meerjarige koers voor vereenvoudiging:

• Meer zekerheid en voorspelbaarheid: Mensen hechten aan een zeker inkomen en willen niet verrast worden door terugvorderingen.
   
• Een toegankelijk en toereikend inkomen: Het sociaal minimum zou toereikend en toegankelijk moeten zijn. Dat is nu niet zo. De inkomensondersteuning is versnipperd en daardoor complex.
   
• Werken moet lonen: Als mensen (meer) gaan werken, wordt breed het belang gedeeld dat zij er in inkomen ook op vooruitgaan. Nu houden ze soms maar weinig over.
   
• Oog voor de uitvoering: De toegenomen complexiteit van wetten en regels hebben het werk van uitvoeringsorganisaties voortdurend arbeidsintensiever gemaakt.

• Een houdbaar stelsel: Een toekomstig robuust stelsel heeft voldoende draagvlak, is juridisch en financieel houdbaar en houdt rekening met demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing.

Vereenvoudiging staat bij een groot aantal partijen hoog op de agenda. Ook het tussenverslag van de informateur agendeert terugdringing van complexiteit van het huidige belastingstelsel en de problemen bij toeslagen. Met deze reflectie willen wij bijdragen aan de fundamentele keuzes die gemaakt moeten worden. Vereenvoudiging scheelt veel stress, gezondheidsproblemen en schulden en levert bredere welvaartseffecten op. Het verlaagt de uitvoeringslasten en vergroot het vertrouwen in de overheid.