Zorgen over dossiervorming Belastingdienst in complexe rechtszaken
We hebben onderzoek gedaan naar geschillen tussen burgers of bedrijven en de Belastingdienst over informatieverstrekking aan de rechter. Daarbij verdiepten we ons in vijf complexe en omvangrijke belastingzaken. Uit het onderzoek kwamen vijf patronen naar voren die maken dat dossiers niet altijd compleet worden aangeleverd bij de rechter. Vanwege de verscheidenheid van de bestudeerde dossiers is het aannemelijk dat deze patronen ook een rol spelen in andere casussen. De praktische waarborgen om dossiers compleet te maken zijn volgens ons onvoldoende. Dit baart ons zorgen, omdat daarmee de rechtsbescherming van burgers en bedrijven in het geding kan zijn. De Belastingdienst moet daarom meer praktische waarborgen inbouwen.
BEELDTEKST:
Inspectie belastingen, toeslagen en douane.
Werken aan een betrouwbare overheid.
*Elektronische muziek*
BEELDTEKST:
Rechtsbescherming in het geding.
dr. Bart Snels - Inspecteur-generaal Inspectie belastingen, toeslagen en douane:
We hebben onderzoek gedaan naar belastingzaken die voor de rechter komen. Als zoiets speelt dan is het van belang dat de rechter alle informatie krijgt om een eerlijke uitspraak te kunnen doen en het is voor burgers en bedrijven van belang om zich goed te kunnen verdedigen. Daar ging ons onderzoek over: de informatieverstrekking aan de rechter en hoe kan het nou dat daar geschillen over ontstaan? We hebben een aantal casussen diepgaand onderzocht, veel mensen gesproken, dossiers onderzocht en daaruit bleek dat er een aantal patronen zijn in de werkwijze van de Belastingdienst, waardoor die dossiers niet altijd compleet zijn. Dat baart ons zorgen, want het is aannemelijk dat dit soort patronen ook in andere casussen zichtbaar zijn. Uiteindelijk is het aan de Belastingdienst om ervoor te zorgen dat dossiers die aan de rechtbanken worden geleverd compleet zijn. Dat is van belang voor de rechtsbescherming van burgers en bedrijven, want die krijgen daarmee een eerlijke positie tegenover de Belastingdienst. Ons advies aan de Belastingdienst is: zorg er nou voor, in de werkwijze van de Belastingdienst, dat er praktische waarborgen aanwezig zijn. Als de Belastingdienst daarmee aan de slag gaat, dan is dat van belang voor burgers en bedrijven, maar het voorkomt ook lange procedures bij de rechter.
BEELDTEKST:
Inspectie belastingen, toeslagen en douane.
Werken aan een betrouwbare overheid.
www.inspectiebtd.nl.
Belastingplichtigen kunnen, wanneer ze het niet eens zijn met een aanslag, bezwaar maken en eventueel in beroep gaan. Wanneer het tot een zaak bij de rechter komt, is de Belastingdienst verplicht om ‘alle op de zaak betrekking hebbende stukken’ aan te leveren. Dat staat in artikel 8:42 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Op die manier heeft iedereen dezelfde informatie en is een eerlijk en gelijkwaardig proces mogelijk.
Voor dit onderzoek hebben we ons verdiept in vijf uiteenlopende belastingzaken, waarin een geschil over compleetheid van het dossier speelde. Door de dossiers te bestuderen en interviews te houden met betrokken belastingdienstmedewerkers en belanghebbende of gemachtigde, identificeerden we vijf patronen, oftewel grondoorzaken, voor het ontstaan en het voortduren van geschillen over compleetheid van dossiers. Deze patronen zijn:
- De toepassing van artikel 8:42 Awb: medewerkers van de Belastingdienst leggen het artikel verschillend uit.
- Interactie tussen belanghebbende en de Belastingdienst: medewerkers van de Belastingdienst zijn sterk inhoudelijk gedreven en ze hebben beperkte aandacht voor de (menselijke) relatie met burgers en bedrijven.
- Interne samenwerking binnen de Belastingdienst: er is sprake van een gefragmenteerde manier van werken waardoor een totaaloverzicht ontbreekt.
- Informatiehuishouding (dossiervorming): uit interviews komt naar voren dat niet alle medewerkers alle typen documentatie op dezelfde manier vastleggen en archiveren.
- Reflecteren en evalueren: kennisborging en kwaliteitscontroles zouden vast onderdeel moeten zijn van de werkprocessen, op de dossiers wordt niet standaard gereflecteerd.
In de door ons onderzochte casussen zien we dat medewerkers artikel 8:42 Awb op veel verschillende manieren invullen en dat de Belastingdienst in werkwijze, organisatiestructuur en mentaliteit een sterk inhoudelijk gedreven organisatie is. Medewerkers kijken vanuit inhoudelijk en organisatorisch perspectief naar de buitenwereld. Dit leidt ertoe dat fiscaal-juridische normen de meeteenheid zijn voor dossiervorming, informatieverstrekking en de interactie met burgers en bedrijven.
Daarnaast is de informatiehuishouding van de Belastingdienst niet op orde. We zien dat hierdoor dossiers niet in alle gevallen goed en compleet zijn en dat de rechter en belanghebbende niet over alle ‘op de zaak betrekking hebbende stukken’ kunnen beschikken. Door de gefragmenteerde en individualistische manier van werken binnen de Belastingdienst in de onderzochte casussen en doordat leidinggevenden in principe niet inhoudelijk betrokken zijn bij dossiers vindt hierop ook geen correctie plaats. In de casussen zien wij dat de grondoorzaken elkaar kunnen versterken en dat hierdoor herstel van een door de Belastingdienst gemaakte fout over de compleetheid van een dossier, niet vroegtijdig maar pas via de rechter plaatsvindt. Wij komen tot de volgende aanbevelingen:
- Voor de rechtsbescherming van burgers en bedrijven is het belangrijk dat er een eenduidige interpretatie komt van artikel 8:42 Awb.
- We zien graag dat de Belastingdienst inzet op een goede interactie en relatie met burgers en bedrijven, door het bewustzijn van medewerkers te vergroten over de impact van hun werk op de persoonlijke levenssfeer van mensen.
- De inspectie onderstreept het belang van de juiste correctiemechanismes, in alle fasen van de behandeling van een zaak. Dat kan door medewerkers meer in teamverband een zaak te laten behandelen en door te zorgen dat tegenspraak, reflectie en evaluatie standaard, structureel en doorlopend een plek hebben in de behandeling van een zaak.
- Een belangrijke randvoorwaarde voor het kunnen samenstellen en verstrekken van een compleet dossier is dat de informatiehuishouding op orde is.
- Tegenspraak, reflectie en evaluatie moeten standaard, structureel en doorlopend een plek hebben in de behandeling van een zaak.
Met onze onderzoeksrapportage doen we een dringend beroep op de Belastingdienst om meer oog te hebben voor het belang van een gelijke informatiepositie bij geschillen. En om ervoor te zorgen dat processen en werkwijzen erop zijn gericht om complete dossiers aan te leveren bij de rechter, zodat burgers en bedrijven krijgen waar zij recht op hebben.